Demokracja

  co w szeregach ludności swojej najlepszego i najdostojniejszego pod moralnym i umysłowym,

  na miłości Ojczyzny opartym, posiadała względem. Europę zalały polskie narodowe

  sławy i polskie narodowe cnoty, reprezentowane przez doletnie powagi i z ław szkolnych

  młodzież, przez dostojników wysokich i tę gromadę szarą, co działa moskiewskie „czarnemi

  od pługa zdobywała rękami”. Całe to wychodźctwo, żyjąc i oddychając ojczyzną, a przystosowując

  się do środowiska, w którem przebywało, urabiało się na modłę oryginalną, zasługującą

  na to, ażeby się z nią zapoznać.

  Zapoznać się z nią należy nie dla samej ciekawości tylko. Doba emigracyjna polska, objęta

  latami 1831 i 1864, jest ważną w dziejach Polski epoką - epoką w której się na pół dokonało,

  poczęte na sejmie czteroletnim, sankcyonowane przez powstanie Kościuszkowskie, narodu

  szlacheckiego przeobrażanie się demokratyczne.